Ik denk nog geregeld aan die 42-jarige dichter die in 1948 op een schip naar de Verenigde Staten stapte om daar het onderwijssysteem te bestuderen. Zijn reis was niet helemaal vrijwillig. Hij was erg sociaal bewogen – beter gezegd: het was een onruststoker – en zijn vaderland was graag van hem af. Maar toen hij de kans kreeg, greep hij hem. Hij ging.

Wat hij zag toen hij aankwam in de VS shockeerde hem. Hij zag een wereld zonder bezieling: een wereld waarin mensen geen zingeving ervaren, niet geloven in iets hogers. Een wereld waarin alleen geld telt.

Daar denk ik deze weken geregeld over na.

Islamitische influencer

Nog geen drie jaar later verliet de dichter de VS met een Masters diploma op zak. Het is al even geleden, maar zijn ervaringen zouden zijn leven – en uiteindelijk dat van ons allemaal – tekenen. Sayeed Qutb schreef gepassioneerd over wat hij had gezien in de VS, miljoenen mensen in de Islamitische wereld zouden zijn werk lezen en geïnspireerd raken.

Voor je denkt dat het een gave influencer uit vervlogen tijden is waar je graag achterna zou willen lopen: Qutb zou een belangrijke positie in de Moslim Broederschap krijgen. Hij zou Osama bin Laden inspireren en hield er verder allemaal nare opvattingen op na over andere geloven, volkeren en vrouwen in het algemeen.

Verslaving

Maar op één punt ben ik het wel met hem eens: een leven dat alleen draait om geld, een wereld waarin zingeving en verbondenheid ontbreken, is maar een kaal en leeg bestaan.

Dat is niet goed voor ons, zegt ook de Amerikaanse psychiater Dr. Anna Lembke. Al dat gemak en al die overvloed maakt ons minder, uit onderzoek blijkt dat we in de ontwikkelde wereld eenzamer, angstiger en depressiever dan ooit en dat leidt tot verslaving. Je kunt meer over haar bevindingen lezen in dit NYT artikel.

Ik moet je geloof ik even waarschuwen, want ik sta op het punt om een hele rare sprong te maken. Een tijdje terug was ik op een congres over cultuurparticipatie. Aan het einde van de dag was ik verbijsterd. Het was de hele dag werkelijk nergens over gegaan. De dag was hooguit een weerspiegeling van het principe waar de organisatie voor staat: meedoen is belangrijker dan, tsja, wat eigenlijk?

Reflectie

Ik besefte dat die ontwikkeling al veel langer gaande is. Namelijk dat het als het om kunst en cultuur gaat het vaak niet meer gaat om maken of uitblinken, maar dat wat er wordt gemaakt toegankelijk is. Onderhand is BN’er zijn belangrijker dan iets kunnen. Meedoen is belangrijker dan gepassioneerd zijn.
Ik bedoel maar, we zijn allemaal op onze eigen manier de weg kwijt. Maar de vraag is: hoe vind je die weer terug?

Ik denk door tijd in te ruimen om te reflecteren: in de kerk, synagoge of moskee, tijdens lange strandwandelingen, saunabezoeken met goede vrienden of stilteretraites. Of door te fotograferen, te schilderen, te schrijven, muziek te maken; op welke manier dat voor jou ook maar werkt. Als je wat je bedenkt tijdens die momenten van reflectie maar vastlegt voor jezelf. Zodat, hoe het leven je ook door elkaar kan smijten, je altijd weer terug kunt, terug naar jouw anker.

Werk je aan een mooi project en zou je willen sparren met een story doctor over wat nu het emotionele hart van je verhaal is? Stuur me een berichtje.

Foto: Paulien Bakker, gemaakt in Koerdistan, Irak