Stel je zit in je luie stoel, in je tuin, op je dakterras, of gewoon op de bank. Theetje erbij, of een wijntje of een Colaatje. Hoe dan ook, je zit, je leest, en je blijft zitten.
Ondertussen trekt er een wereld aan je voorbij: je leest over ontmoetingen, dilemma’s, conflicten, liefde, nieuwe perspectieven. Zo voelt het dus om in een vluchtelingenkamp in Soedan te wonen, dacht ik laatst toen ik Sulaiman Addonia’s boek Silence is my mother’s tongue las. Zo zou sterven kunnen zijn, dacht ik toen ik Ali Smiths Autumn las. (Ook een aanrader trouwens!)
Het fijne van lezen is dat, als je het boek uit hebt, het voelt alsof je een prestatie hebt geleverd. Gek is dat toch, dat gevoel van voldoening. Dat geven Netflix of sociale media me maar zelden.
Staande ovatie
Theater heeft dat ook. Ik was laatst naar de weergaloos mooie voorstelling Angels in America. Het gaat – onder meer – over een stel waarvan de ene partner ziek wordt. Het zijn jongens nog, zo rond de dertig, en er is nog weinig bekend over die nieuwe ziekte (AIDS), anders dan dat die altijd tot een vreselijke dood leidt. Als de partner van de zieke man hoort van zijn ziekte, laat hij hem in de steek. Als toeschouwer denk je: “Dat doe je toch niet? Wat betekent houden van voor jou als je je partner juist op dat moment in de steek laat?!”
En toch, gaandeweg de voorstelling begin je hem ook te begrijpen. Dat hij bang is voor ziekte, de dood nog nooit heeft meegemaakt, dat het hem verscheurt, dat hij zichzelf haat, en toch niet teruggaat naar het ziekenhuis, hij kan het niet. Toen aan het einde de acteurs vooraan het podium stonden en naar het publiek bogen om een staande ovatie in ontvangst te nemen, voelde je een zucht door de zaal gaan. We hadden iets meegemaakt samen, iets geleerd over wat het betekent om mens te zijn.
Voldoening
Waar zit het hem toch in, dat je op dit soort momenten zo’n gevoel van voldoening ervaart? En is het voor iedereen hetzelfde? Of halen we allemaal onze voldoening uit andere dingen?
Daar heb ik nog lang op zitten kauwen. Voor mij heeft het te maken met drie dingen denk ik: met de emotionele beleving, met dat ik verrast wordt en de bandbreedte van mijn verbeeldingskracht wordt aangesproken. En dat ik een nieuwe kijk krijg op iets wat ik al langer als een probleem zie. Nu ben ik toch benieuwd, hoe is dat voor jou?
Foto: Paulien Bakker vluchtelingenkamp Oeganda
