Toen ik die ochtend van 6 november op mijn yogamatje zat, dacht ik: Nee niet nog vier jaar dat hoofd, die immorele uitspraken, de stompzinnigheid, de aperte leugens. Als iets je het nieuws doet laten vermijden, dan is het wel de nieuwe president van de VS.
Toevallig had ik de dag ervoor, op die noodlottige 5e november, een Amerikaanse journalist geïnterviewd die de wereld over gaat om zijn boek te promoten. Het was een stralende dag en we liepen over het Waterlooplein, via de Nieuwmarkt naar noord. (Dat we diezelfde week zelf in Nederland te maken zouden krijgen met rellen en met politici die voor electoraal gewin de feiten zouden verdraaien, wist ik toen nog niet.)
Roman
Het stuk moet nog verschijnen, dus ik hoop dat je me vergeeft dat ik er nog wat vaag over doe. Maar de man heeft jarenlang bij een denktank gewerkt, tot hij op een dag besefte: ik stel rapport na rapport op, breng schendingen van de mensenrechten in kaart, praat met alle relevante betrokken partijen, ze zijn het telkens met me eens. En toch. Er verandert niks.
Hij besloot zijn baan op te zeggen en een boek te gaan schrijven. Zijn boek leest als een roman en hij won er een Pulitzerprijs mee.
De rol van de journalistiek staat onder druk, stelde de dienst publiek en communicatie van het ministerie van Algemene Zaken al in 2021. ‘Sinds de opkomst van het internet zijn mensen zelf steeds meer gaan publiceren, en zijn mensen tegelijkertijd kritischer geworden. Zowel de positie van journalisten en hun redacties als die van de uitgevers is verzwakt.’
Door sociale media, bleek uit een recent artikel in the New York Times, zijn we onszelf ook veel meer gaan vergelijken met anderen. En eigenlijk pakt die vergelijking zelden goed uit. De cocktail van die twee ontwikkelingen lijkt in hoog tempo onze empathie aan te tasten. Ons vermogen om ons in een ander te verplaatsen, onze nieuwsgierigheid naar de ander keldert. Probeer maar eens een buitenlands onderwerp aan een Nederlands medium te slijten – de eerste vraag die je krijgt is ‘wat is de link met Nederland?’
Verandering eisen
En toen ging ik dus die Amerikaan interviewen die een internationaal conflict uitlegt met hulp van verhalende journalistiek. Terwijl we over de gracht liepen richting de Nieuwmarkt, vertelde hij hoe hij besefte dat zijn gesprekspartners – politici, diplomaten, adviseurs – niet geïnformeerd of overtuigd hoefden te worden. Ze grepen niet in om een andere reden: het zou hun politieke doodvonnis betekenen. Verandering komt in dit soort taaie internationale conflicten pas, concludeerde hij, als de menigte die verandering gaat eisen.
Hoe krijg je het publiek zover dat ze verandering gaat eisen? Door mensen mee te nemen naar de plek waar het gebeurt; door het onrecht voelbaar te maken. Door ervoor te zorgen dat ze het op een emotioneel niveau gaan begrijpen, zei hij.
Wij makers zijn harder nodig dan ooit. Als we tenminste echt een inkijkje geven in andermans leven. Als we durven te kiezen voor de beleving, in een wereld waarin invoelen snel schaarser wordt. Daar moeten we wel hard voor werken. Want empathie opwekken, is misschien nog wel nooit zo moeilijk geweest als nu.
Werk je aan een mooi project en zou je willen sparren met een story doctor over wat nu het emotionele hart van je verhaal is? Stuur me een berichtje.
