Je wilt een waargebeurd verhaal vertellen. Maar hoe bouw je je vertelling op?
Een paar jaar terug was ik met visual storyteller Anaïs López en filmmaker Anisleidy Fonseca Martínez in het Oost-Afrikaanse Rwanda om vast te leggen wat de sluiting van al haar weeshuizen voor de wezen in dat land betekende. Maar wat was nu ons verhaal?
Hirwa en Jean-Cloude, de twee broertjes uit het weeshuis waar ons verhaal over ging, waren inmiddels weer verenigd met hun moeder. Hun verhaal kwamen we vastleggen in tekst, fotografie en film. Kort voor onze komst waren de jongens van huis weggerend. Ze hadden hun moeders mobiele telefoon stuk gemaakt en hadden in paniek besloten om terug te gaan naar het weeshuis. Hun tocht strandde al vroeg; ze stapten in de bus die de verkeerde kant uitging.
Iedere vorm zijn eigen verhaal
Wat een mooi begin van het verhaal, dacht ik. De twee jongens rennend door de roodzanderige kronkelpaadjes van een sloppenwijk van Kigali, terug naar het weeshuis in de groene heuvels van het Kivumeer. Zie je het voor je?
‘Die foto heb ik niet, daar waren we niet bij,’ zei Anais.
‘Wil je dat soms in scène gaan zetten?’ vroeg Anisleidy.
Iedere vorm heeft zijn eigen manier van vertellen. Wat werkt op papier, werkt niet in beeld of video. Toch zijn er wel overeenkomsten. Of we nu met beeld, geluid, foto’s of tekst een verhaal vertellen – het blijft een vertelling.
Een verhaal bestaat uit een opening, een middenstuk en een slot. In de opening, lees: het is een dag als alle anderen, vindt er het uitlokkende incident plaats. Een vreemdeling komt in de stad; je hoofdpersoon verliest zijn baan; de detective krijgt te maken met een wel heel bijzondere moord.
En niets is meer wat het was.
De held
De held wordt op de proef gesteld en gaat het gevecht aan met de elementen. Kortom, we zijn in het middenstuk beland. Die elementen lijken in eerste instantie buiten hem/haar/henzelf te liggen. Hij moet allerlei vaardigheden ontwikkelen om een nieuwe baan te krijgen, anders wordt hij dakloos en verliest hij de voogdij over zijn kind. Zij moet de halve wereld over en allerlei gevaren het hoofd bieden om de wereld te redden, enzovoorts.
Na iedere bocht op weg naar succes verschijnt weer een nieuwe uitdaging, nog groter dan de vorige. Tot de held uiteindelijk bij de climax arriveert. De strijd mislukt en alles is voor niets geweest.
Je zit inmiddels vast op het puntje van je stoel, maar even een zijspoor. Tussen climax en de ontknoping komt de hoofdpersoon tot inzicht. Hij of zij beseft wat er voor hem/haar echt toe doet. De held ontdekt dat hij helemaal niet rijk wil worden, maar gelukkig. De wereld is pas gered als zij haar eigen ego weet te overstijgen. Want ja, uiteindelijk is de held natuurlijk altijd in gevecht met zichzelf.
We zijn nu bij de ontknoping. De hoofdpersoon wordt op de proef gesteld; zal hij/zij handelen naar dat nieuw verworven inzicht?
Je gelooft het niet, maar dit kun je ook uittekenen. Dat volgende week.
