‘Wat doe jij? Welke uitkomsten kan ik verwachten van jouw story coaching?’ vroeg de fotografe die me had uitgenodigd om mee te kijken met haar project.
‘Goede vraag,’ zei ik en schoof wat onrustig heen en weer. ‘Wat ik in ieder geval niet doe is het verhaal vóór jou verzinnen.’
Het was een goede vraag. De marketeer die ik de week ervoor had gesproken had me precies dezelfde vraag gesteld. ‘Storytelling is een succesvolle manier om je verhaal over de bühne te brengen,’ had hij uitgelegd. ‘Dat levert uiteindelijk meer omzet op.’
Het bleef stil
Toen had ik ook al zo moeilijk gekeken. Want meer omzet genereren is niet wat ik doe. Maar wat dan wel? Ik vertelde de fotografe dat ik uit ging van haar eigen kracht om haar verhaal te vertellen.
‘Ja ja,’ zei ze. Het bleef even stil. ‘Zullen we maar gewoon aan de slag gaan?’
Haar verhaal slokte al snel onze aandacht op. Ze was de halve wereld over gereisd, wist alles over haar onderwerp, vertelde me dingen die ik zelfs nooit had willen weten. We gingen terug naar het beginpunt van haar project. Wat had haar gelijk zo geraakt in dit onderwerp? Ze liet me projecten zien die haar inspireerden. Het verhaal volgde vanzelf.
‘Ik begrijp nu wat je doet,’ zei ze toen we afscheid namen. ‘Je gaat op zoek naar het verhaal dat ík wil vertellen.’
Persoonlijk
Laatst publiceerde De Correspondent een interview met hoogleraar sociaal-cognitieve neuropsychologie Harold Bekkering. Hij zei daarin: ‘Ik kom steeds meer tot het inzicht dat motivatie niet is waar het mee begint, maar een gevolg is van wat mensen doen. Als jij iets volgt wat de moeite waard is, dan ben je gemotiveerd. En wat de moeite waard is, is dus altijd persoonlijk.’
Die laatste zin bleef me bij. Wat de moeite waard is, is altijd persoonlijk.
Bekkering benoemde de drie factoren van de zelfdeterminatietheorie: Heb je het gevoel dat je autonoom bent in wat je doet? Dat je goed bent in wat je doet? En dat wat je doet in verbinding staat met anderen? Hij stelde: ‘We zouden leren moeten zien als: wat is voor jou de moeite waard?’
Bij storytelling denken veel mensen aan marketing. En natuurlijk wil je dan weten wat zoiets oplevert. Maar het gaat in de kern om het doormaken van een ontwikkeling. Een groter verhaal vertellen – een boek, een tentoonstelling, een film – begint bij je eigen nieuwsgierigheid. Je eigen verlangen om iets te begrijpen, en in the proces iets in jezelf te ontwikkelen.
Story genius
Want zeg nou zelf, als iets zo je aandacht grijpt dat je er de halve wereld voor overvliegt, dan gaat het je niet om geld. Dan gaat het je om de Grote Vragen zoals: wie ben ik als de buitenwereld mij steeds een bepaalde identiteit opplakt? Hoe leef ik verder als ik al bereid was om te sterven? Hoe verhoud ik me tot anderen?
Lisa Cron stelt in haar boek Story genius dat verhalen evolueerden als een manier om de toekomst voor te stellen en je voor te bereiden op het onverwachte. ‘In de basis gaat een verhaal over hoe iemand worstelt met een probleem dat hij niet kan vermijden en hoe hij daardoor verandert.’ Nou dat dus. Dáár gaat storytelling over.
Foto: Green Chameleon/Unsplash
