Blog NL

En toen niet

Choreografe Susanne Marx werkte met een team van dramaturgen, audio-experts, schrijvers en choreografen aan een voorstelling in een zwembad, Banenzwemmers, straks te zien tijdens Julidans in het Sloterparkbad.

Een schrijver had interviews afgenomen met zwemmers en daarnaast een monoloog geschreven. Nu moesten de teksten worden verwerkt tot een voorstelling; een audioverhaal dat bezoekers op de koptelefoon horen terwijl ze kijken naar een choreografie in het water. Een mooi concept, alleen, hoe breng je die verschillende lagen bij elkaar? En wat is de spanningsboog, de climax?

Voorspelbaar

Consulterend choreograaf Lise Brenner en ik werkten een idee uit van de perfecte storm, met verschillende personages die ieder om hun eigen redenen naar het zwembad waren gekomen – maar daar elkaar juist weer tegenkomen.

En toen kwamen de geluidstechnici erbij. ‘Stemmen die opgaan in een draaikolk? Voorspelbaar,’ zei de een. De ander: ‘Als iedereen spettert in het water, hoor je niets meer door je koptelefoon.’

Bij het woord ‘voorspelbaar’ was ik net niet gaan spinnen. Ik vertelde het aan Susanne.

Ze knikte. ‘Theater gaat over onvoorspelbaarheid. Je begint vanuit voorspelbaarheid en dan wijk je daarvan af en verras je de bezoeker.’

Wetten van de non-fictieschrijver

Het is door ‘En toen en toen’ dat je een verhaal kunt en blijft volgen. Zonder een centrale vraag geen opbouw en zonder opbouw geen reden om als publiek te blijven kijken of luisteren, geloof ik als non-fictie storyteller. Als je te zeer afwijkt van de verwachting, raakt je publiek gedesoriënteerd en haakt af. Een boek leg je nu eenmaal makkelijk weg.

Maar Susanne maakt een voorstelling. Dat speelt zich af in het moment, speelt mét het moment, en geeft de bezoeker een ervaring mee die anders is dan die van alledag. Haar visie lijkt compleet tegenovergesteld te zijn aan de wetten van de non-fictieschrijver. Wie heeft er gelijk?

We haalden na een repetitie gezamenlijk de tekst uit elkaar en zetten de verschillende elementen in een andere volgorde weer in elkaar, waarbij beeld, tekst en geluid op elkaar inspeelden. Vanuit het geluidsontwerp kwamen we tot een ander begin en vanuit het beeld tot een andere opbouw.

‘Dat je dat kon hebben, dat de tekst zo uit elkaar getrokken werd,’ zei mijn collega Lise na afloop.

Maar juist in de wisselwerking tussen beeld, tekst en geluid, kregen de woorden een nieuwe betekenis en het verhaal een extra dimensie. Het was pure magie geweest. Alleen… was nu wel mijn beoogde climax verdwenen, zei ik beteuterd.

‘In de tekst misschien,’ zei Lise en glimlachte. ‘Maar in beeld is die er wel degelijk.’

En toen zag ik het. De ontknoping vond nu plaats in een andere vertellaag.

PS Wil je voor jezelf zien of dat klopt? Banenzwemmers is begin volgende maand op Juli dans te zien, kijk voor kaartjes op https://ita.nl/nl/voorstellingen/banenzwemmers/3370932/.

Foto: Paulien Bakker

You Might Also Like...