Dit blog gaat over storytelling. Ik ga ervan uit dat je door andere vormen van storytelling te doorgronden, een betere verteller wordt op je eigen gebied – of je nu schrijft, fotografeert, filmt of anderszins. Daarom ging ik onlangs praten met Lise Brenner, een New Yorkse danser en choreograaf die inmiddels in Nederland woont en creatieve makers helpt om hun verhaal op papier te krijgen. Ik vroeg haar hoe je een dansvoorstelling ontwikkelt en of dat hetzelfde is als een verhaal opbouwen.
Ik was net naar de True Stories conferentie geweest en had die – in alle eerlijkheid – toch wat teleurgesteld verlaten. Dat was gek, want er waren genoeg inspirerende verhalen geweest. Literaire non-fictie auteur Chris de Stoop die ik mocht interviewen op het podium vertelde dat empathie zijn hoogste waarde is. En als dat eenmaal je hoogste waarde is, dan begin je als journalist met observeren. Met nadenken hoe je je onderwerp zo brengt dat je lezer betrokken raakt (hoe je dat doet? ‘Door verhalen te vertellen die over mensen gaan en ze tot leven te brengen met scènes, dialoog.’). Maar de kranten brengen tegenwoordig alleen maar meningen (‘een diarree van interviews’ zei de bescheiden Vlaming, en bood gelijk zijn excuses aan voor zijn woordkeuze). Natuurlijk moeten er ook gewoon nieuwsberichten komen, maar ‘je beste werk komt als je het maakt uit persoonlijke urgentie.’
Precies dat zag ik terug bij de multimediale verhalenverteller Els van Driel die samen met Eefje Blankevoort de prachtige, bekroonde documentaire (en veel meer dan alleen dat) Shadow Game maakte. Ze vertelde dat ze contact legden met de minderjarige asielzoekers die soms al jarenlang onderweg zijn naar een veilig land in Europa. Ze zochten ze op onder het viaduct bij de grensovergang en schoven maar gewoon aan bij het kampvuur. Daar bleven ze een paar dagen rondhangen. Pas als ze het vertrouwen van de jongere gewonnen hadden, belden ze de cameraman op en stapte hij op het vliegtuig.
Aan hen lag het niet. Wat me onthutste waren de traditionele kranten. NRC, in mijn ogen altijd dé kwaliteitskrant van Nederland, publiceerde vorig jaar een stuk van 4000 woorden (dat zijn vier krantenpagina’s!) over het falende Nederlandse asielbeleid. Er kwamen vijf mishandelde uitgeprocedeerde asielzoekers in voor, maar daar ging het verhaal niet over. ‘Het ging ons erom tien jaar wanbeleid aan de kaak te stellen,’ zeiden de makers (waarop gelukkig iemand in de zaal opmerkte dat het je als lezer niet uitmaakt dat het beleid faalt, als niet voelbaar is wat het voor mensen betekent.) Die mishandelde asielzoekers hadden ze even aan de telefoon gesproken – wat? Had de krant niet eens een vliegticket over gehad voor dit verhaal? Een Volkskrant-chef merkte in een debat over de relatie tussen journalist en bron achteloos op: ‘Wij brengen nieuws, het gaat me er niet om om de wereld te verbeteren.’ Dat was het moment dat ik dacht: wat zielloos.
Spanningsboog
En toen zat ik dus een paar dagen later op het terras met choreograaf Lise. De zon scheen, het gesprek was afgelopen en we bestelden nog een wijntje, toen ze ineens zei: ‘Je gevoel moet een ontwikkeling doormaken als je iets maakt, anders heb je geen spanningsboog.’
Ik dacht: dát is het. Als jij als maker geen ontwikkeling doormaakt, dan krijgt je project geen spanningsboog. En voor die ontwikkeling moet je iets echt willen doorgronden of willen doormaken. Want dan pas wordt het interessant. Wil je weten wat Lise verder allemaal zei? Dat lees je in een volgend blog.
PS Heb je je al opgegeven voor mijn gratis emailcursus van één week? Dat kan alleen deze week nog. Tijdens Dromen van je eigen boek: een emailcursus om je idee scherp te stellen krijg je een week lang iedere dag een opdracht. Aan het eind van de week heb je je idee een stuk helderder. Op maandag 20 juni gaan we van start. De maandag erop, op 27 juni, komen we op Zoom bij elkaar voor feedback. Aanmelden doe je hier. En hier lees je er meer over.
Foto: Renate Beense @verhalendejournalistiek
